Pewnego dnia do sprzedawcy wyrobów budowlanych stawili się pracownicy organu nadzoru budowlanego. Zabezpieczyli próbki wybranych wyrobów budowlanych i część z nich nieodpłatnie pobrali do badań, spisując przy tym wymagane protokoły z przeprowadzonych czynności kontrolnych z udziałem sprzedawcy.
Kilka tygodni później, sprzedawca otrzymał z organu kilka postanowień, z których każde nakładało na niego obowiązek zapłaty po kilka tysięcy złotych z tytułu poniesionych tymczasowo przez Skarb Państwa kosztów badań pobranych wyrobów budowlanych. Z informacji otrzymanych przez sprzedawcę wynikało, że musi ponieść ww. koszty, mimo że nie jest producentem wspomnianych wyrobów.
Jakie kroki powinien poczynić sprzedawca w tej sytuacji?
Odpowiedź na powyższe pytanie znajduje się w przepisach ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o wyrobach budowlanych (Dz.U. 2004 nr 92 poz. 881 z późn. zm.), która m.in. reguluje warunki zgodnego z prawem wprowadzenia wyrobu budowlanego do obrotu na terenie Rzeczpospolitej Polskiej oraz kwestie związane z kontrolą dotyczącą wyrobu budowlanego.
Zgodnie z przepisami tej ustawy, kontrolowanym może być każdy przedsiębiorca, u którego znajdują się kontrolowane przez organ wyroby budowlane. Może być to zarówno producent, importer, sprzedawca, jak i firma budowlana, która przechowuje na swoim placu budowy wyroby przed ich wbudowaniem.
Jak już wspomniano, w toku kontroli, pracownicy organu nadzoru budowlanego zabezpieczają próbki wybranych przez siebie wyrobów budowlanych, z których jedna próbka nieodpłatnie może być pobrana do badań prowadzonych przez akredytowane laboratoria, a drugą próbkę, zwaną kontrolną, pozostawia się u kontrolowanego.
Jeżeli okaże się, że wyniki badań pobranej próbki wykażą niespełnienie przez wyrób wymagań ustawy, zawarty w niej przepis art. 26 ust. 3 obliguje organ do obciążenia równowartością kosztów badań kontrolowanego, a nie producenta wyrobu.
Jeżeli organ prawidłowo obciążył kontrolowanego sprzedawcę kosztami badań, co zatem należy dalej robić?
Przede wszystkim, sprzedawca powinien jak najszybciej skontaktować się z producentem kontrolowanego wyrobu, przedstawiając mu kopie posiadanych dokumentów związanych z kontrolą: tj. wszystkich protokołów, postanowienia nakładającego obowiązek uiszczenia kosztów badań wraz z dołączonym do postanowienia sprawozdaniem z badań.
Jest to ważne, dlatego że kontrola wyrobów budowlanych nie jest postępowaniem, w którym producent wyrobów jest stroną (chyba że sam jest jednocześnie kontrolowanym), stąd prawo do składania różnych wniosków, uwag do treści protokołów, sposobu kontroli lub środków zaskarżenia na postanowienia wydawane w trakcie kontroli (także te nakładające obowiązek zapłaty równowartości kosztów badań) przysługuje wyłącznie kontrolowanemu.
Ważny jest w tym wszystkim czas, dlatego że postanowienie nakładające obowiązek zapłaty jest zaskarżalne, lecz termin na wniesienie zażalenia jest stosunkowo krótki, gdyż wynosi tylko 7 dni. Następnie, to już od producenta zależeć będzie, jakie działania zostaną podjęte w sprawie, dlatego że producent, jako podmiot znający specyfikację swoich wyrobów, najlepiej będzie wiedział, czy warto zaskarżyć postanowienie np. z uwagi na dostrzeżone nieprawidłowości związane z kontrolą, czy badaniami lub, czy najlepszym rozwiązaniem nie będzie tu przypadkiem odebranie od sprzedawcy wyrobów budowlanych, zanim organ zainicjuje postępowanie w kierunku wydania nakazu wycofania kontrolowanych wyrobów z obrotu.
Producent może także zarekomendować złożenie przez kontrolowanego wniosku do organu o zbadanie próbki kontrolnej, jeżeli producent będzie mieć pewność, że jego wyrób powinien był spełnić deklarowane właściwości użytkowe. Wprawdzie to na kontrolowanym spoczywa wyłączne prawo do dokonania zarekomendowanych czynności, lecz w praktyce, producenci często proszą o udzielenie pełnomocnictwa przez kontrolowanego wybranemu przez producenta prawnikowi lub przesyłają kontrolowanemu wzory pism, gotowych do wysłania.
Kontrolowany nie powinien lekceważyć powinności współdziałania z producentem, ponieważ może dojść do sytuacji, w której producent odmówi zrekompensowania mu kosztów poniesionych w związku z kontrolą, czy wynikających z wydanego przez organ postanowienia. Producent może bowiem wskazać, że kontrolowany w pewien sposób pozbawił go możliwości doprowadzania np. do uchylenia wspomnianego postanowienia, czy obniżenia podanej w nim kwoty, co może stać się przyczyną konieczności zainicjowania postępowania cywilnego przeciwko producentowi. Niewykluczone są także przypadki odmowy współdziałania, ale ze strony producenta, który może również odmówić udzielenia jakiejkolwiek rekompensaty kontrolowanemu z tytułu poniesionych przez niego kosztów związanych z kontrolą.
Merytoryczne wsparcie MKZ Partnerzy
Zespół Prawa Administracyjnego Kancelarii MKZ Partnerzy ma duże doświadczenie we wszelkich sprawach związanych ze stosowaniem ustawy o wyrobach budowlanych, zarówno od strony producenta, jak i kontrolowanego sprzedawcy. Dlatego, jeżeli znajdą się Państwo w sytuacji podobnej do tej, opisanej wyżej, zachęcamy do kontaktu z naszymi specjalistami.
Autor: r.pr Paweł Zyskowski
