Przepis prawa budowlanego przewidujący kary za użytkowanie obiektu w sposób niezgodny z przepisami jest niekonstytucyjny – orzekł Trybunał Konstytucyjny.
Rozpatrywaną przed Trybunałem Konstytucyjnym sprawę, zainicjował pytaniem prawnym Sąd Rejonowy w Słupsku. Przed tym właśnie sądem toczyła się sprawa mężczyzny oskarżonego o to, że użytkował obiekt usługowo-handlowy w sposób niezgodny z prawem budowlanym. W tym przypadku – bez uzyskania decyzji o pozwoleniu na użytkowanie obiektu oraz bez zawiadomienia Państwowej Straży Pożarnej o zakończeniu jego budowy i zamiarze przystąpienia do jego użytkowania.
Reguluje to art. 91a prawa budowlanego, który brzmi: „kto nie spełnia, określonego w art. 61, obowiązku utrzymania obiektu budowlanego w należytym stanie technicznym, użytkuje obiekt w sposób niezgodny z przepisami lub nie zapewnia bezpieczeństwa użytkowania obiektu budowlanego, podlega grzywnie nie mniejszej niż 100 stawek dziennych, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku”.
Przepis niejasny i trudny do interpretacji
Jak wskazał słupski sąd, który zainicjował sprawę przed TK w 2017 roku, przepis jest niejasny i może powodować problemy z prawidłową oceną znamion tego czynu. TK w ww. sprawie wydał orzeczenie w składzie pięciu sędziów, którym przewodniczył sędzia Piotr Pszczółkowski (orzeczenie podjęto jednogłośnie).
Jak wskazano w uzasadnieniu wyroku „w wypadku regulacji niejasnych i nieprecyzyjnych władza prawodawcza jest odpowiedzialna za obowiązujący stan prawny i ma ona obowiązek monitorowania sposobu stosowania stanowionych przez nią przepisów prawnych oraz eliminowania obarczających je wad, które ujawniają się w toku rozstrzygania określonych spraw”.
W ocenie Trybunału Konstytucyjnego ustawodawca nie sprecyzował, jakie przepisy powinny być wzięte pod uwagę podczas interpretacji zwrotu „użytkuje obiekt w sposób niezgodny z przepisami”. Jak wskazał w treści orzeczenia uzasadniający je sędzia Trybunału Jakub Stelina, ustawodawca „nie wskazał, czy chodzi wyłącznie o przepisy związane z bezpieczeństwem użytkowania obiektu określone w prawie budowlanym, czy też o wszystkie przepisy prawa budowlanego, czy też nawet o przepisy związane z użytkowaniem obiektów budowlanych, które wynikają z licznych ustaw”.
Według Trybunału Konstytucyjnego. zakwestionowany fragment regulacji art. 91a prawa budowlanego „jest przykładem przepisu blankietowego”. Sędzia Jakub Stelina zaznaczył, że skoro „wyspecjalizowane organy władzy publicznej – sąd i prokurator – stosując prawo nie były w stanie, w drodze wykładni, usunąć wątpliwości związanych z rozumieniem i stosowaniem zwrotu „użytkuje obiekt w sposób niezgodny z przepisami”, to tym bardziej nie można tego wymagać od obywateli. Co więcej, ustawodawca, posługując się jedynie wyrażeniem <<przepisy>>, nie określił nawet, czy chodzi o przepisy o mocy ustawy, czy też dopuścił w tym wypadku stosowanie aktów podustawowych”.
– W prawie budowlanym i powiązanych z nim aktach prawnych możemy spotkać wiele zapisów niejasnych i nieprecyzyjnych, które niestety często interpretowane są na korzyść organów. Pozostaje mieć nadzieję, że takie rozstrzygnięcia jak wyżej przyczynią się do zmiany tej praktyki – komentuje Izabela Wąsowska, radca prawny w Kancelarii MKZ Partnerzy.
Zgodnie wyrokiem TK wymieniony wyżej przepis traci moc w zakresie obejmującym zwrot, „użytkuje obiekt w sposób niezgodny z przepisami”. Art. Wyrok zapadł 9 lutego 2021 r., sygn. akt P 15/17 (Dz.U.2021.282) z dniem 12 lutego 2021 r.
