Fundacja rodzinna jest osobą prawną utworzoną w celu gromadzenia mienia, zarządzania nim w interesie beneficjentów oraz spełniania świadczeń na rzecz beneficjentów.
Zgodnie z założeniami ustawodawcy celem wprowadzenia instytucji fundacji rodzinnej ma być kumulacja rodzinnego majątku i ułatwienie jego rozdysponowania na korzystnych zasadach pomiędzy wyznaczonych beneficjentów. Rozwiązanie to ma pozwolić na zatrzymanie kapitału w kraju na wiele pokoleń i zwiększyć tym samym potencjał krajowych inwestycji.
W praktyce oznacza to utworzenie podmiotu, który jako swego rodzaju „majątek rodzinny” będzie rozdzielany pomiędzy beneficjentów (np. członków rodziny) na zaspokojenie potrzeb związanych w szczególności z ich utrzymaniem i kształceniem, bezwarunkowo, lub po spełnieniu określonych przez fundatora przesłanek.
Czy fundacja rodzinna może prowadzić działalność gospodarczą?
Fundacja rodzinna może prowadzić działalność gospodarczą, jednak zakres takiej działalności jest ograniczony treścią art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 26 stycznia 2023 r. o fundacji rodzinnej (Dz.U. z 2023 r. poz. 326). Możliwość prowadzenia działalności gospodarczej przez fundację powinno być przewidziane w statucie.
Wobec wyżej opisanego ustawowego ograniczenia za dozwoloną uznaje się działalność gospodarczą fundacji w zakresie:
1) zbywania mienia, o ile mienie to nie zostało nabyte wyłącznie w celu dalszego zbycia;
2) najmu, dzierżawy lub udostępniania mienia do korzystania na innej podstawie;
3) przystępowania do spółek handlowych, funduszy inwestycyjnych, spółdzielni oraz podmiotów o podobnym charakterze, mających swoją siedzibę w kraju albo za granicą, a także uczestnictwa w tych spółkach, funduszach, spółdzielniach oraz podmiotach;
4) nabywania i zbywania papierów wartościowych, instrumentów pochodnych i praw o podobnym charakterze;
5) udzielania pożyczek:
a) spółkom kapitałowym, w których fundacja rodzinna posiada udziały albo akcje,
b) spółkom osobowym, w których fundacja rodzinna uczestniczy jako wspólnik,
c) beneficjentom;
6) obrotu zagranicznymi środkami płatniczymi należącymi do fundacji rodzinnej w celu dokonywania płatności związanych z działalnością fundacji rodzinnej;
7) produkcji przetworzonych w sposób inny niż przemysłowy produktów roślinnych i zwierzęcych, z wyjątkiem przetworzonych produktów roślinnych i zwierzęcych uzyskanych w ramach prowadzonych działów specjalnych produkcji rolnej oraz produktów opodatkowanych podatkiem akcyzowym, o ile ilość produktów roślinnych lub zwierzęcych pochodzących z własnej uprawy, hodowli lub chowu, użytych do produkcji danego produktu stanowi co najmniej 50% tego produktu*;
8) gospodarki leśnej*.
*Przy czym, działalność z pkt. 7) i 8) powyżej fundacja rodzinna może wykonywać wyłącznie w związku z prowadzonym gospodarstwem rolnym.
Czy fundacja rodzinna się opłaca?
Biorąc pod uwagę założenie, którym kierował się ustawodawca przy tworzeniu instytucji fundacji rodzinnej dla zachęcenia przedsiębiorców do korzystania z instytucji fundacji rodzinnej przewidziane zostały korzystne rozwiązania podatkowe w porównaniu przykładowo do tradycyjnych wypłat zysku z przedsiębiorstwa w postaci dywidendy lub zaliczek na poczet dywidendy.
Jedną z głównych zalet fundacji rodzinnej jest brak jej opodatkowania podatkiem CIT aż do momentu wypłaty środków beneficjentowi. W sytuacji, gdy beneficjentem jest osoba najbliższa dla fundatora opodatkowanie będzie jednorazowe w wysokości 15%, a jego płatnikiem będzie sama fundacja. Ponadto składniki majątkowe wniesione do majątku fundacji rodzinnej i następnie przekazane beneficjentom nie będą opodatkowane podatkiem od spadków i darowizn.
Regulacje podatkowe przeznaczone dla fundacji rodzinnej zbliżone są do koncepcji estońskiego CIT, do którego w praktyce chętnie dążą przedsiębiorcy.
Oprócz korzystnego sposobu opodatkowania środków pochodzących z fundacji rodzinnej wśród zalet fundacji wymienić także należy wprowadzenie do polskiego porządku prawnego rozwiązania, które zapewnia ciągłość dostępu członków rodziny (lub innych beneficjentów) do funduszy pochodzących z firmy rodzinnej, bez konieczności angażowania beneficjenta w strukturę prowadzonego przedsiębiorstwa.
O czym warto pamiętać?
- Audyt co najmniej raz na 4 lata
Zasady funkcjonowania fundacji rodzinnej zbliżone są do rozwiązań przewidzianych dla spółek kapitałowych, w art. wprowadzony zostaje jednak dodatkowo obowiązkowy audyt przeprowadzany przez osoby niezależne od danej fundacji rodzinnej – wybierana przez zgromadzenie beneficjentów firma audytorska lub zespół audytorów w skład którego wchodzić ma biegły rewident, doradca podatkowy, adwokat lub radca prawny.
- Minimalny wkład 100.000,00 zł
To minimalny wkład fundatora do fundacji rodzinnej nie podlegający zwrotowi w czasie trwania fundacji – możliwa jest jednak wypłata środków fundacji fundatorowi po jej rozwiązaniu, ponieważ beneficjentem fundacji może być sam fundator.
- Forma aktu notarialnego
Do założenia fundacji rodzinnej konieczna będzie wizyta u notariusza – Akt założycielski i testament ustanawiający fundację rodzinną sporządza się w formie aktu notarialnego.
Z uwagi na obszerność tematu w niniejszym artykule przedstawione zostały najważniejsze zagadnienia. W razie pytań lub wątpliwości związanych z zakładaniem lub prowadzeniem fundacji rodzinnej zachęcamy do kontaktu z Kancelarią.
Autor: Katarzyna Piątkowska, radca prawny w kancelarii MKZPartnerzy.
