Obostrzenia w zakresie przemieszczania się wprowadzone ostatnio wydanymi aktami budzą wiele wątpliwości. Nowe rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 31 marca 2020 r. przewiduje szereg zakazów, których złamanie może skutkować nałożeniem kar pieniężnych sięgających aż do 30.000 zł.
Kwestią wysoce kontrowersyjną jest karanie przez Policję osób uprawiających sporty mandatami o wysokości nawet 5.000 zł. Zdjęcia wręczonych mandatów, które obiegły sieć w przeciągu ostatnich dwóch dni, generują pytania co do zasadności i podstaw prawnych ich wystawiania przez Policję. Należy rozważyć, złamanie jakich zakazów mogłoby prowadzić do konsekwencji w postaci kar finansowych.
§5 wspomnianego rozporządzenia przewiduje zakaz przemieszczania się w celach innych niż wprost wskazane
w przepisie:
„§ 5. W okresie od dnia 1 kwietnia 2020 r. do dnia 11 kwietnia 2020 r. zakazuje się na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej przemieszczania się osób przebywających na tym obszarze, z wyjątkiem przemieszczania się danej osoby w celu:
1) wykonywania czynności zawodowych lub zadań służbowych, lub pozarolniczej działalności gospodarczej, lub pro-wadzenia działalności rolniczej lub prac w gospodarstwie rolnym, oraz zakupu towarów i usług z tym związanych;
2) zaspokajania niezbędnych potrzeb związanych z bieżącymi sprawami życia codziennego, w tym uzyskania opieki zdrowotnej lub psychologicznej, tej osoby, osoby jej najbliższej w rozumieniu art. 115 § 11 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (Dz. U. z 2019 r. poz. 1950 i 2128), a jeżeli osoba przemieszczająca się pozostaje we wspólnym pożyciu z inną osobą – także osoby najbliższej osobie pozostającej we wspólnym pożyciu, oraz zakupu towarów i usług z tym związanych;
3) wykonywania ochotniczo i bez wynagrodzenia świadczeń na rzecz przeciwdziałania skutkom COVID-19, w tym w ramach wolontariatu;
4) sprawowania lub uczestniczenia w sprawowaniu kultu religijnego, w tym czynności lub obrzędów religijnych.”
Dla wielu osób aktywność fizyczna w postaci biegania na świeżym powietrzu jest wykonywana w celu zachowania dobrej kondycji fizycznej i psychicznej, wobec czego zalicza się do czynności wykonywanych w celu zaspokojenia niezbędnych potrzeb związanych z bieżącymi sprawami życia codziennego i nie powinna zostać uznana za naruszenie zakazu przemieszczania się.
Oczywiście ww. aktywność musi być wykonywana przy zachowaniu innych środków ostrożności przewidzianych przez rozporządzenie Rady Ministrów, takie jak zakaz korzystania z terenów zieleni oraz obowiązek zachowania odległości min. 2 metrów od innych osób:
„§ 17. 1. W okresie od dnia 1 kwietnia 2020 r. do dnia 11 kwietnia 2020 r. zakazuje się korzystania z pełniących funkcje publiczne i pokrytych roślinnością terenów zieleni, w szczególności: parków, zieleńców, promenad, bulwarów, ogrodów botanicznych, zoologicznych, jordanowskich i zabytkowych, a także plaż.
[…]”.
„§ 18. 1. W okresie, o którym mowa w § 2 ust. 1, w przypadku gdy przemieszczanie się następuje:
1) pieszo – jednocześnie mogą się poruszać osoby w odległości nie mniejszej niż 2 m od siebie, chyba że zachowanie tej odległości nie jest możliwe ze względu na opiekę nad:
- a) dzieckiem do ukończenia 13. roku życia,
- b) osobą z orzeczeniem o niepełnosprawności lub osobą z orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego, lub osobą, która ze względu na stan zdrowia nie może poruszać się samodzielnie;
[…]”.
Mając na uwadze powyższe, sport uprawiany na zewnątrz w celu zachowania kondycji fizycznej i psychicznej, przy zachowaniu odpowiedniej odległości od innych osób, jest dozwolony, o czym mówi wprost komunikat na stronie rządowej: https://www.gov.pl/web/koronawirus/pytania-i-odpowiedzi
(zakładka: Czy mogę biegać?; dostęp: 03.04.2020 r.). Zgodnie z zamieszczoną tam informacją, „przepisy pozwalają wychodzić z domu m.in. w celu realizacji niezbędnych codziennych potrzeb. Do takiej kategorii można zaliczyć np. jednorazowe wyjście w celach sportowych. Należy jednak pamiętać o zachowaniu odpowiedniej odległości od innych oraz o tym, że powinniśmy uprawiać sport w grupie maksymalnie dwuosobowej (nie dotyczy to jednak rodzin)”. Należy także pamiętać o wspomnianym wyżej zakazie korzystania z części obiektów w przestrzeni publicznej, także w celach sportowych.
Istnieją jednak rozbieżności w zakresie interpretacji ww. przepisów przez funkcjonariuszy Policji. Zdarzają się przypadki ukarania mandatem osób, które udały się na samotne bieganie z dala od terenów zieleni objętych zakazem korzystania, z uwagi na odmienną interpretację niezbędnych potrzeb związanych z bieżącymi sprawami życia codziennego, do których – według niektórych – nie można zaliczyć aktywności fizycznej, wbrew wytycznym przekazywanym przez Rząd.
Wątpliwości budzi także nakładanie kar finansowych w drodze mandatu karnego. Kary przewidziane za złamanie ww. zakazów są karami administracyjnymi nakładanymi przez inspekcję sanitarną w drodze decyzji administracyjnych, które podlegają natychmiastowemu wykonaniu z chwilą doręczenia. Zgodnie z prawem Policja może – tak jak do tej pory – wymierzać mandaty do 500 zł na podstawie kodeksu wykroczeń za łamanie przepisów porządkowych w miejscach publicznych (art. 54 k.w.), jednak w zakresie ww. kar administracyjnych funkcjonariusze Policji mogą wyłącznie stwierdzić naruszenie prawa i zawiadomić o nim sanepid.
