Katarzyna Kosicka-Polak, partner i radca prawny z MKZ Partnerzy poprowadziła w poniedziałek 19 listopada w Leica 6×7 Gallery Warszawa pierwsze spotkanie z cyklu „Godzina z fotografią”, zatytułowane „Prawo i fotografia”.
Z przesłanych do kancelarii przed wydarzeniem pytań fotografów wynika, że najbardziej interesują ich kwestie związane z ochroną wizerunku fotografowanych osób, prawem cytatu i dozwolonym użytkiem oraz szczegóły związane z zawieraniem umów licencyjnych – temu właśnie poświęcony był wykład, po którym rozgorzała dyskusja.
Reporterzy zajmujący się fotografią uliczną dopytywali, kiedy sfotografowana osoba jest tylko elementem krajobrazu, a kiedy już należy zapytać ją o zgodę na upublicznienie wizerunku. Jakimi prawami rządzi się praca fotoreportera, czy może zdjęcie o wysokim walorze artystycznym wysyłać na konkurs jeśli nie posiada zgody znajdujących się na nim osób, a ich zdobycie jest wręcz niemożliwe? Wszystko zależy od tego w jakim kontekście została uchwycona konkretna postać, nawet zdjęcia widzów meczu piłki nożnej nie zawsze mogą być upublicznione, choć z reguły tak jest, gdyż często uczestnicy imprez zbiorowych kupując bilet wyrażają zgodę na upublicznienie ich wizerunku, o czym informuje choćby regulamin.
Prawo do ochrony wizerunku
Ilustracją ogłoszenia o spotkaniu na stronie warsaw.leica-gallery.pl był kolaż Alicji Białej, pt. „Polska”, przekazany dzięki uprzejmości artystki, która wcześniej prezentowała w galerii swoje prace. Kolaż przedstawiający parę prezydencką na tle figury Matki Boskiej z Dzieciątkiem i choinki, z wdrukowanym logotypem telewizji Trwam wywołał kolejne pytania. Wizerunki osób publicznych można prezentować w pracach artystycznych bez konieczności uzyskania ich o zgody, jeśli osoby te pokazywane są w związku z pełnioną przez nie funkcją. Ale czy można te osoby ośmieszać? Pytanie kiedy już można mówić o ośmieszaniu, a kiedy np. o satyrze? Wydaje się, że w przypadku tego utworu prezydent i jego żona nie powinni mieć pretensji. Jedna z uczestniczek spotkania zadała pytanie – co z kolażami zawierającymi kolaże innych artystów, czy należy podawać informację o autorach prac użytych do pierwszego kolażu oraz jego autora. Tak – prawo do informacji o autorstwie musi zostać zachowane.
Kolejny temat dotyczył fotografowania i rozpowszechniania zdjęć budynków. Czy mają one wizerunek i czy można ich zdjęcia publikować bez zgody autora projektu lub właściciela budynku, czy administratora? Wizerunek mają tylko osoby fizyczne. Jeśli nieruchomość jest elementem panoramy miasta można takie zdjęcie publikować – w Polsce decyduje o tym obowiązująca w naszym kraju „wolność panoramy”. Należy jednak być czujnym gdy się fotografuje w celach komercyjnych w innych krajach, np. zdjęcie oświetlonej wieży Eiffla na tle nocnego Paryża może słono kosztować. Inną sytuacją jest wykorzystanie w celach komercyjnych pojedynczych budynków, wtedy również w Polsce lepiej poprosić o zgodę administratora, gdyż oprócz prawa autorskiego, stosuje się w tych przypadkach m.in. prawo dotyczące ochrony konkurencji i znaków towarowych. Na pewno należy uzyskać zgodę na przedstawienie Pałacu Kultury i Nauki oraz Stadionu Narodowego.
Umowy licencyjne
W przypadku umów licencyjnych – padały konkretne pytania: jak wygląda umowa z modelką, na jaki okres najlepiej zawierać umowy licencyjne, czy można ich nie zawierać, co wtedy? Przyjmuje się, że brak podpisanej umowy licencyjnej oznacza, że została zawarta odpłatna umowa licencyjna. Jeśli fotograf czuje się oszukany, gdyż jego zdjęcia opublikowane są np. w internecie bez jego zgody, najpierw powinien zwrócić się do administratora strony o zapłatę, usunięcie zdjęcia, pokrycie szkody, etc. Jeśli do porozumienia nie dojdzie, sąd zwykle stoi po stronie autora i zasądza zapłatę zgodnie z cennikiem poszkodowanego fotografa.
Po części oficjalnej, rozmowy o prawie i fotografii toczyły się jeszcze w kuluarach. Z uwagi na duże zainteresowanie tematami prawnymi w środowisku kulturalnym, tego typu spotkania z MKZ Partnerzy będą kontynuowane.
